Jamnik – nazwa oryginalna to Dachshund, Dackel lub Teckel – znany jest od średniowiecza. Jego rodowód wywodzi się od psów gończych, które były wykorzystywane do pracy na i pod ziemią. Jamniki od lat hodowane są w trzech odmianach wielkości – standard, miniatura, króliczy – oraz w trzech odmianach włosa – krótkowłosy, długowłosy, szorstkowłosy. Do rozmowy o tych niewielkich psach myśliwskich zaprosiłam Paulinę Bernaciak hodowcę jamników szorstkowłosych standardowych oraz krótkowłosych miniaturowych z hodowli z Dworu Henryka FCI.
Jak dużo miała Pani jamników w swoim życiu? Ile posiada Pani obecnie?
Pierwsza sunia Rita – krótkowłosa miniaturowa, pojawiła się w rodzinnym domu w 1998 roku. Miałam wtedy 14 lat, jednak przygoda z rasą rozpoczęła się dużo wcześniej – siostra mojego ojca prowadziła hodowlę jamników krótkowłosych standardowych – byłam bardzo częstym gościem w domu wujostwa. Ilość jamników w naszym domu jest bardzo… elastyczna i zmienna z uwagi na przychodzące na świat mioty, jednak bazowo mieszkają z nami 4 jamniki.
Przygotowując się do tego wywiadu trafiłam na informację, że w Polsce rodzi się niewiele miotów jamników. Mało jest szczególnie szczeniaków jamnika krótkowłosego i króliczego. Czy popularność jamników spada?
W Polsce mamy sporo hodowli jamników, hodują pasjonaci oraz myśliwi. Popularność jamników jest jak sinusoida, są lata wielkiego boom (jak obecnie), a są lata ciszy – gdzie prym wiodą inne rasy, np. pomeraniany czy labradory. Jamniki to raczej rasa dość specyficzna dla miłośników i pasjonatów, po jamniki rzadko sięgają osoby bez doświadczenia z rasą, najczęściej kupują je osoby, które w dzieciństwie miały takiego psa, lub niedawno straciły psiego przyjaciela z IV grupy FCI.
Jakie nastroje panują wśród hodowców jamników jeśli chodzi o kształtowanie się rasy? Widzimy mocny trend w rozmnażaniu owczarków niemieckich z nisko osadzonymi zadami – co budzi dużo kontrowersji – jak jest z jamnikami?
Ośmielę się stwierdzić – ilu jest hodowców, tyle typów jamników ;-) Obecnie panuje tendencja do obniżania psów, niwelowania stopu, przebudowanej klatki piersiowej i frontu, podwyższania wagi – niektóre potrafią ważyć 15 kg, co nie jest dobre dla ich struktury, u jamników z linii wystawowych. Jamniki w rękach myśliwych to zupełna odwrotność – łącznie z preferowanymi cechami charakteru.
Czym charakteryzuje się według Pani dobra hodowla jamników?
Dobry i odpowiedzialny hodowca, nie tylko jamników, przede wszystkim bada swoje psy w kierunku chorób genetycznych charakterystycznych dla rasy, regularnie odwiedza – również prewencyjnie, gabinet weterynaryjny. Dobry hodowca ZNA swoją rasę – jej wady, zalety, predyspozycje. Dobry hodowca wciąż się dokształca – poprzez udział w szkoleniach organizowanych m.in. przez ZKwP/FCI, jest na bieżąco ze zmieniającym się standardem rasy. Działania hodowlane dobrego hodowcy są mocno przemyślane, zaplanowane i co najważniejsze zmierzają w kierunku ulepszenia i rozwoju rasy – kojarzenia nie są przypadkowe, są dokładnie i szczegółowo przemyślane. Dobry hodowca… dba o swoje psy! Dba o ich kondycję zarówno psychiczną jak i fizyczną poświęcając im tyle czasu na zabawę, spacery oraz lubiane przez ich psy aktywności ile wymaga tego dany pies (inne potrzeby ma szczenię a inne weteran) w obrębie danej rasy. Dobry hodowca kocha swoje psy i są one dla niego pasją, przestrzega regulaminów ZKwP oraz ma… sumienie hodowlane i traktuje swoje psy jak przyjaciół a nie fabryki do rodzenia dzieci i łatania domowego budżetu…
Na co zwraca Pani uwagę przy doborze pary hodowlanej?
Dogłębnie analizuję rodowody potencjalnych rodziców, sporo rozmawiam z właścicielami reproduktorów – dla mnie ważny jest zarówno eksterier (zgodność ze wzorcem FCI) jak i zdrowie oraz charakter wybranego przeze mnie psa.
Czy zauważyła Pani jakieś cechy charakteru, które są wspólne dla wszystkich jamników?
Oczywiście! Upór, jamniczy, trudny a jednocześnie cudowny, upór! Inteligencja – ich dążenie do wyznaczonego celu – często sprytem i manipulacją! Poświęcenie rodzinie – niezależnie od wielkości i rodzaju włosa, są to psy niezwykle rodzinne i oddane.
Czy kolor sierści psa, ma wpływ na jego charakter? Jeśli tak, to czy są badania potwierdzające związek koloru z charakterem psów, czy są to wnioski wyciągnięte głównie z obserwacji hodowców?
Nie słyszałam takiej teorii, nie sądzę aby kolor miał wpływ na charakter. Charakter psa to kombinacja cech przodków, charakterystyki rasy, socjalizacji w hodowli oraz wychowania przez jego docelowych właścicieli.
Jakie są najczęstsze problemy z jamnikami? Większość z nich jest szczekliwa, lękliwa, są to psy które nie przywiązują się do właściciela, wolą być niezależne?
Wiele zależy od właściwego doboru rodziców, kojarzenie lękliwych i szczekliwych psów spowoduje wzmocnienie i przeniesienie tych cech na ich potomstwo. Na tym też polega dobra hodowla – rozwój dobrych, zrównoważonych charakterów. Bardzo duży wpływ na to jaki pies będzie w przyszłości ma socjalizacja szczenięcia, przyzwyczajanie go w hodowli do pewnych dźwięków, sytuacji. Sporo potencjalnych nabywców jamników zapomina o ich pasji do łowiectwa, zapomina o tym, że rasa ta została stworzona do pełnej współpracy z człowiekiem w konkretnym celu – jamnik miał być szczekliwy – oznajmianie i oszczekiwanie na polowaniu! Jamnik miał kopać – norowanie, czyli polowanie na lisy i borsuki. Jamnik miał być nad wyraz odważny i pełen brawury – cechy niezbędne u dobrego psa myśliwskiego, zwłaszcza rozmiarów jamnika ;-) Problemy tworzą ludzie, którzy widzą w jamniku małego pieska zapominając o jego wielkiej duży, olbrzymim sercu i pasji, którą należy dobrze pokierować, jeśli nie chcemy pogoni za bezpańskimi kotami, kurami sąsiadów czy też zależy nam na pięknym trawniku wokół domu.
W jednym z artykułów przeczytałam, że przez nieproporcjonalnie długi kręgosłup, jamniki są podatne na dyskopatię, dlatego należy nosić je po schodach. Czy aż tak trzeba uważać?
Tu zdania są bardzo podzielone – niektórzy noszą swoje psy, niektórzy pozwalają im na chodzenie po schodach. Na podstawie własnych doświadczeń, uważam, że owszem, z uwagi na swoją budowę jamniki są predysponowane do różnych urazów kręgosłupa typu przepuklina międzykręgowa, dyskopatia. Każdemu jamnikowi może zdarzyć się kontuzja, jednak doskonała forma, dobra kondycja fizyczna i prawidłowa waga minimalizują urazowość. Moje jamniki wchodzą same po schodach i wskakują na kanapy. Wszystko trzeba mądrze wypośrodkować!
Kto nie powinien mieć jamnika?
Egoista – on z upartym jamnikiem nigdy się nie dogada! Jamnik to też nie ozdobny piesek do torebki ani zabawka dla dzieci! Jamnik to pies dla ludzi wymagających, stanowczych – nieprzewidywalny jamnik wymaga zdecydowanego właściciela, który wychowa go mądrze i nauczy zasad panujących w domu; dla ludzi inteligentnych o elastycznych umysłach – jamniki to bardzo pomysłowe istoty. Jamnika nie powinny mieć osoby leniwe, są to psy wymagające sporej aktywności fizycznej.
Czy jamniki nadają się do domu z małym dzieckiem?
Sama jako hodowca, mam dziecko (Henio ma obecnie 8 lat) i pierwsza sunia hodowlana trafiła do naszego domu w trakcie mojej ciąży z Henrykiem. Znam hodowle, które nie sprzedają szczeniąt do domów z małymi dziećmi. Szczeniak jamnika wymaga bardzo dużo uwagi, systematyczności i konsekwencji w wychowaniu, jeśli mamy małe dziecko powinniśmy zastanowić się czy będziemy w stanie prawidłowo wychować psa, czy będziemy mieli na to siłę i czas. Należy pamiętać, że jamnik może warknąć, złapać zębami – zaczepiany, ciągnięty za uszy, jamnik, któremu maluch przeszkodził w drzemce. Moje jamniki są w domach z maluchami i rodzice chwalą sobie rozwijanie empatii, odpowiedzialności dzięki pojawieniu się w domu psa. Tak jak już wspomniałam, grunt to prawidłowe i mądre wychowanie zarówno dziecka jak i szczeniaka.
Największe zalety jamników?
Oddanie rodzinie, inteligencja, elastyczność umysłu – szybko dostosowują się do nowych miejsc i sytuacji, empatia. Są to psy bardzo radosne, ciekawskie, serdeczne. Są psami wiernymi, zawsze chętnymi do poznawania świata i otwartymi na nowe doznania.
Największe wady jamników?
Brawura i czasem zbyt duża odwaga, szczekliwość, bezczelność, nieprzewidywalność, dla niektórych dystans do obcych osób jest również wadą.
Jakie są najczęściej powielane mity na temat tej rasy?
Przyklejanie im łatki chorujących na kręgosłupy, grubych i szczekliwych psów, psów jedynie dla myśliwych. Często nazywane są też złośliwymi i agresywnymi.
O co powinnam jeszcze zapytać, na co zwrócić uwagę, aby pomóc w podjęciu decyzji, zagubionemu w świecie różnorodności ras, nowemu potencjalnemu właścicielowi jamnika?
Kilka pytań do potencjalnego nabywcy: czy godzi się na dzielenie łóżka z jamnikiem, czy jest osobą aktywną i mimo deszczu i śniegu ruszy z jamnikiem w świat? Czy będzie konsekwentnie i mądrze wychowywał swojego przyjaciela i pozwoli mu być sobą? Czy kocha u psów indywidualizm i jest otwarty na zmienny charakter jamnika? Czy będzie potrafił podejść jamnika sprytem i pokonać jego wrodzoną upartość, nie tracąc równocześnie cierpliwości i postępując zawsze konsekwentnie – jeśli nie, jamnik szybko to wykorzysta! Jeśli tak, to jamnik to idealny towarzysz dla niego!
Gdy szukałam dla siebie psa, zanurzyłam się w lekturze o historii rasy, aby lepiej zrozumieć jej potrzeby. Myślę, że każdy kto zastanawia się nad kupnem swojego pierwszego psa rasowego, powinien zrobić dokładnie to samo. Czy poleci Pani inne źródła z których można czerpać wartościową wiedzę o jamnikach?
Warto porozmawiać z hodowcami jamników – udać się na kilka wystaw i zadawać hodowcom nurtujące nas pytania. Fora online to również dobre źródło wiedzy, publikacje na temat rasy i jej potrzeb – książki, broszury, artykuły w psiej prasie czy na stronach ZkwP online. Dobrym rozwiązaniem są również spotkania właścicielami jamników, który opowiedzą swoje doświadczenia, swoje historie…
Zdjęcia: Marta Pasternak
Psi modele i modelki pochodzą z hodowli mojej rozmówczyni – Pauliny Bernaciak – z Dworu Henryka FCI
Rozmawiała: Agnieszka Guła, Pupilu.pl